AJAX Nedir ve Nasıl Çalışır?

Caner BULUT 27 Şubat 2021

Teknoloji ile uğraşan birisi iseniz mutlaka sonunda AJAX terimiyle karşılaşmışsınızdır. AJAX günümüzde çok kullanılan teknolojilerden birisidir.

Bu yazımızda AJAX nedir, nasıl çalışır hakkında detaylı bilgileri sizlerle paylaşmak istedik.

Konu başlıklarımız aşağıdaki şekildedir.

AJAX Nedir?
JavaScript ve XML
AJAX Nasıl Çalışır?
AJAX İçin Gerekli Teknolojiler
Zengin İnternet Uygulama Teknolojisi (RIA)
Açık Standartlar

AJAX Nedir?

AJAX’ın temel işlevi, web içeriğini eşzamansız olarak güncellemektir (AJAX’ın "A"), yani bir kullanıcının web tarayıcısının sayfadaki içeriğin yalnızca küçük bir kısmının değişmesi gerektiğinde web sayfasının tamamını yeniden yüklemesine gerek yoktur.

AJAX veya Asenkron Javascript ve XML, web geliştirmede kullanılan ve bir web sayfasının sayfayı yeniden yüklemeden bir sunucu ile iletişim kurmasını sağlayan bir teknikler grubudur.

AJAX kullanarak, web üzerindeki uygulamalar mevcut web sayfasına müdahale etmeden sunucu ile veri alışverişi yapabilir. "X", XML anlamına gelmek üzere tasarlanmış olsa da, veri alışverişi için XML kullanmak gerekli değildir. Bunun yerine JSON kullanılabilir.

Bilgisayar programlarında, işlemler diğer işlemlerden bağımsız olarak çalışıyorsa "eşzamansız (asenkron)" olarak adlandırılır.

JavaScript ve XML

AJAX'taki "J" JavaScript anlamına gelir. JavaScript, özellikle dinamik web sitesi içeriği oluşturmak, eklemek ve yönetmek için kullanılır.

Başka bir deyişle, HTML ve CSS gibi biçimlendirme dilleri statik web özellikleri oluşturmak ve görüntülemek için kullanıldıktan sonra, JavaScript daha sonra bir ziyaretçi bir sayfayı görüntülerken gerçek zamanlı güncellemeler gerektiren özellikleri kontrol etmek için kullanılır.

AJAX'taki "X" XML'dir. Adından da anlaşılacağı gibi XML bir biçimlendirme dilidir, yani HTML ve CSS gibi dillerle aynı ailede bulunur.

HTML ve CSS, sayfa içeriğinin nasıl görüntülendiğine odaklanırken, sayfada depolanan verileri görüntüleyen tarayıcılara aktarmak için XML kullanılır.

AJAX Nasıl Çalışır?

JavaScript ve XML, XMLHttpRequest nesnesi adı verilen bir nesnenin kullanılması yoluyla eşzamansız güncellemenin gerçekleşmesini sağlamak için birleşir.

Bir ziyaretçi AJAX'ı kullanmak üzere tasarlanmış bir web sayfasını ziyaret ettiğinde ve önceden belirlenmiş bir olay gerçekleştiğinde (kullanıcı sayfayı yükler, bir düğmeyi tıklar, bir formu doldurur, vb.) JavaScript, bir XMLHttpRequest nesnesi oluşturur ve aldığı veriyi XML olarak sunucuya aktarır.

XMLHttpRequest nesnesi, web sunucusuna güncellenmiş sayfa verileri için bir istek gönderir, sunucu isteği işler, sunucu tarafında bir yanıt oluşturulur ve tarayıcıya geri gönderir; bu, daha sonra yanıtı işlemek ve ekranda şu şekilde görüntülemek için JavaScript ile içerik güncellenir.

AJAX İçin Gerekli Teknolojiler

AJAX yalnızca bir teknoloji değildir. Tüm bu teknolojiler, tek bir HTTP veya HTTPS isteği oluşturmak için birlikte çalışır. Bu terimi ilk icat eden Jesse James Garrett'a göre, aşağıdaki teknolojiler dahil edilmiştir:

HTML
CSS
Document Object Model
XML
XMLHttpRequest Object
Javascript

AJAX, XML, HTML, CSS ve Java Script yardımıyla daha iyi, daha hızlı ve daha etkileşimli web uygulamaları oluşturmak için yeni bir tekniktir.

Zengin İnternet Uygulama Teknolojisi (RIA)

AJAX, şimdiye kadarki en geçerli Zengin İnternet Uygulaması (RIA) teknolojisidir.

Ancak aynı zamanda, AJAX tarayıcı uyumsuzluğuna sahiptir ve bakımı, hata ayıklaması zor olan JavaScript tarafından desteklenmektedir.

Açık Standartlar

AJAX aşağıdaki açık standartlara dayanmaktadır.

HTML ve CSS kullanan tarayıcı tabanlı sunum
Veriler XML yada JSON formatında saklanır ve sunucudan alınır.
Tarayıcıda XMLHttpRequest nesnelerini kullanarak verileri alır.
JavaScript kullanarak sayfada istenen kısımları günceller.

Sonuç Olarak

AJAX etkili web uygulamaları geliştirmek için çok önemli bir teknolojidir. Özellikler uygulamanızı kullanacak kullanıcılarınıza iyi deneyimler yaşatmak için faydalıdır. Bir ziyaretçi ne kadar iyi deneyim elde ederse, yeniden gelme olasılığı o kadar artar.

Caner BULUT

Caner Bulut, Argenova'nın Kurucusu ve CEO'sudur. Yazılım geliştirme ve ürün geliştirme alanlarında deneyimlidir. Birçok başarılı projeye imza atmıştır ve teknoloji ekosistemine bilgi paylaşımıyla katkı sağlamaktan keyif almaktadır. Yoğun programına rağmen yeni bilgileri paylaşmak ve öğrenmek, ona büyük bir motivasyon kaynağı olmaktadır.